من در این یاد داشت به بیان بخشی از تجربیاتی میپردازم که عکاسی مطبوعاتی در زمینه عکاسی ورزشی و منحصراً « عکاسی اکشن فوتبال » داشته ام.
فوتبال تقریباً در تمام کشورهای جهان بیش از دیگر رشته های ورزشی طرفدار دارد اما عکاسی از آن به همان اندازه و شاید گاهی بیشتر از محبوبیت این ورزش جنجالی با دردسر و سختی هایی همراه است و تا زمانی که به عنوان عکاس ورزشی پشت مستطیل سبز قرار نگیرید، هرگز قادر به درک آنها نخواهید بود.
دوربین و لنزهای تله فتو بزرگ و سنگین، لپ تاپ، لوازم ارسال عکس و تمام چیزهایی که برای دیگران جذاب هستند و شاید شما هم به عنوان خواننده این مقاله آرزوی یک بار تجربه عکاسی ورزشی و به خصوص عکاسی از مسابقه فوتبال را داشته باشید، اما برای یک عکاس ورزشی حمل و استفاده از آن ها کاری پر مسئولیت و پر دردسر محسوب میشود!
هر عکاس ورزشی باید مانند تمام عکاسان در ژانرهای مختلف پیش از هر چیز شناخت کاملی نسبت به ابزار حرفه ای خود داشته باشد. عکاس باید بداند ورزشگاهی که مسابقه فوتبال در آن برگزار میشود و او برای پوشش تصویری آن مسابقه به آنجا رفته، درواقع برای وی به مثابه یک میدان جنگ است و باید در انتهای مسابقه تاجایی که امکان دارد، برنده از زمین خارج شود. عکاس ورزشی (به ویژه اگر برای رسانه های بزرگ دنیا کار
می کند) باید بداند با ظهور دیجیتالیزم در عرصه رسانه و پیشرفته تر شدن ابزار کار؛ استرس و سرعت حرف نخست را پیش از هر مهارت عکاسانه و نگاه منحصربه فرد می زند. دیگر چیزی به عنوان مهلت یا (Deadline) وجود ندارد و عکاس باید بتواند عکسهایش را در کمترین زمان ممکن به رسانه خود برساند.
نخستین بار که برای عکاسی از یک مسابقه فوتبال به ورزشگاه آزادی رفتم، سال ۱۳۷۷ بود. آن زمان در روزنامه انتخاب کار میکردم. دوربین های دیجیتال وجود نداشتند و عکاسی ورزشی بسیار کم استرس تر از امروز بود. شیوه کار هم به این شکل بود که بعد از عکاسی از مسابقه، از ورزشگاه به تهران برمیگشتیم و فیلم ها را پس از ظهور، برای اسکن و نشر به روزنامه میبردیم. آن روز پس از نیم ساعت از آغاز نیمه اول مسابقه تصمیم گرفتم پشت دروازه بشینم و اگر گلی زده شد، از لحظه گل با لنز واید عکاسی کنم. چند ثانیه از نشستنم پشت دروازه نگذشته بود که گل اتفاق افتاد. درست مقابل چشمانم ولی من که از دیدن صحنه گل آن هم به آن نزدیکی به وجد آمده بودم، به جای عکاسی از آن لحظه دوربینم را پایین آوردم و با شادی شروع به دست زدن کردم. پس از به ثمر رسیدن گل، عکاسان پیشکسوتی که آنجا بودند و متوجه کار من نشده بودند، گفتند: « آفرین مرتضی با اینکه اولین بار است به ورزشگاه آمدی ولی خیلی خوب عمل کردی و عکس بسیار زیبایی گرفتی. »
خوشبختانه آن روزها دوربین دیجیتال وجود نداشت تا بگویند عکست را ببینیم و من هم گفتم: « بله، بله عکس خیلی خوبی شد!!! »
چند سال از آن روز گذشت و من توانستم در عکاسی از فوتبال تجربه کسب کنم
اما همیشه عصر روز جمعه، پنجم فروردینماه ۱۳۸۴ را به عنوان یک روز سخت و طاقت فرسا به یاد میآورم. قرار بود مسابقه تیم های ملی ایران و ژاپن در ورزشگاه آزادی تهران و در قالب بازی هایمقدماتی جام جهانی۲۰۰۶ برگزار شود. من برای اولین بار در عمر فعالیت حرفهای خود، باید از طرف دفتر تهران خبرگزاری رویترز به ورزشگاه میرفتم و وظیفه داشتم از پشت دروازه و به صورت لحظه ای عکس ها را برای دفتر مرکزی خاورمیانه رویترز ارسال کنم.
(قطعاً وقتی برای یک خبرگزاری بزرگ مانند رویترز کار میکنید، تمام لوازم حرفهای و به روز را در اختیار شما قرار می دهند، اما باید بدانید این کار را برای خوشحالی شما انجام نمی دهند!، بلکه به این دلیل است اگر نتوانستید وظیفه خود را به درستی انجام دهید، جایی برای عذر و بهانه نداشته باشید).
شیوه عکاسی ورزشی از یک مسابقه مهم فوتبال در رسانه های بینالمللی به این شکل است که ابتدا باید دروازه ای را که قصد دارید پشت آن برای عکاسی قرار بگیرید، انتخاب کنید. این کار به دو موضوع بستگی دارد؛ نخست شناخت شما از دو تیم فوتبال و دوم، نوع بازی آنها و البته شانس شما که حملات ابتدای مسابقه سمت دروازه ای باشد که انتخاب کرده اید.
تمام لوازم خودتان را بررسی و آماده کنید، لپ تاپ را روشن کنید، با هر وسیله ای که ممکن است به اینترنت متصل شوید، با ارسال یک عکس به ادیتور، سیستم ارسال را بررسی کنید و مطمئن شوید تمام لوازم عکاسی، ادیت و ارسال عکس به درستی کار می کنند. پس از آن دنبال لیست نهایی بازیکنان دو تیم باشید، از طریق سایت اینترنتی سازمان های برگزار کننده مسابقات یا از مسئولان مربوطه لیست را پیدا کنید تا هنگام نوشتن زیرنویس به مشکل برنخورید.
این نکته را نیز اضافه کنم قبل از حرکت به سمت ورزشگاه باید دوکار مهم انجام دهید:
۱_ لیست بازیکنانی را که عکس آن ها برای رسانه شما مهم است و مشتریان نیز برای عکس آن ها درخواست داده اند، همراه داشته باشید.
۲_ چند عکس پیش فرض همراه با زیرنویس روی لب تاپ خود آماده داشته باشید تا مجبور نشوید تمام زیرنویس عکسها را تایپ کنید. با استفاده از شیوه Copy-Paste در وقت صرفه جویی کنید.
بعد از انجام این موارد باید چند عکس خوب از هواداران هر تیم تهیه کنید. طبق لیست درخواستی از بازیکنان هر تیم، زمانی که آن ها قبل از گرفتن عکس تیمی، همزمان با نواخته شدن سرود ملی کشورشان در یک ردیف ایستاده اند، عکسهای عمودی و افقی کاملا شبیه عکس های پرسنلی تهیه کنید. همچنین میتوانید از بازیکنان تیم در طول مسابقه عکس های احساسی، عکسهایی از واکنش های فردی یا عکس اکشن انفرادی تهیه کنید.
« توجه کنید که عکس تیمی را هرگز فراموش نمیکنیم »
پس از انجام این کارها، به مکانی که لپ تاپ و لوازمتان را قرار داده و ست آپ کرده اید، برگردید. تا اینجا شاید کمی کار راحت به نظر برسد ولی سختی از جایی شروع میشود که داور مسابقه سوت آغاز بازی را به صدا درمی آورد. در این لحظه همه چیز تغییر می کند، زمان با سرعت باور نکردنی می گذرد و شما با خودتان فکر می کنید مگر مدت زمان هر نیمه ۴۵دقیقه نیست؟…
« دلیل این موضوع چیزی نیست جز قانون سرعت در عکاسی حرفهای ورزشی »
قانون سرعت در عکاسی ورزشی چیست؟
۱۰ دقیقه پس از نواخته شدن سوت آغاز بازی باید دو فریم عکس اکشن خوب روی خط خبرگزاری داشته باشید. یعنی ۵ دقیقه برای عکاسی، ۲ دقیقه برای کپی کردن عکسها روی لپ تاپ، ۲ دقیقه زمان برای کپی کردن زیرنویس عکسها و جایگزین کردن نام بازیکنان و درآخر یک دقیقه زمان برای ارسال عکس ها !
با توضیحاتی که دادم، جالب است بدانید در نخستین روز عکاسی از فوتبال ایران و ژاپن برای رویترز چه بر سر من آمد.
۱_ اصلا نتوانستم برای عکاسی تمرکز کنم و در نتیجه عکس های نسبتاً بدی از آن رویداد ورزشی ثبت کردم.
۲_ در انتخاب نخستین عکس ها برای ارسال دچار احساسات شدم و عکس های معمولی را به جای عکسهای خوب برای ارسال انتخاب کردم !
۳_ کل زمان یک نیمه را مشغول کلنجار رفتن با تلفن ماهواره ای که برای اتصال به اینترنت و ارسال عکس ها در اختیارم گذاشته بودند، شدم.
۴_ بعد از ارسال نخستین عکس و هنگام ارسال عکس دوم، اتصال اینترنت را به دلیلی که متوجه نشدم، از دست دادم.
۵_ باتری تلفن ماهواره ای که داشتم، به پایان رسید.
خلاصه آنکه در پایان آن بازی تنها موفق به ارسال یک عکس و نیم شدم که البته عکس از بازی هم نبود بلکه عکس پرتره مربی تیم ملی ژاپن بود !
آن روز به خیر گذشت چراکه رویترز به من فرصت دیگری داد تا در بازی بعدی عملکرد بدم را جبران کنم، به همین منظور من تحت آموزش های کاملی قرار گرفتم.
مسابقه فوتبال انتخابی جام جهانی ۲۰۰۶ بین ایران و بحرین در منطقه آسیا اما یکی از خاطرات شیرین من است، چرا که به بهترین صورت ممکن توانستم کارم را انجام دهم. ایران در آن بازی بعد از پیروزی مقابل تیم ملی بحرین به جام جهانی ۲۰۰۶ راه یافت. آن روز وزن تقریبی لوازم همراه من حدود 26 کیلوگرم میرسید، مسابقه از اهمیت بسیار بالایی برخوردار بود و باید به تنهایی از پس آن بر می آمدم. لوازمی که آن روز همراه من بود، عبارتند بودند از :
دو دستگاه دوربین Canon EOS 1D-MK IV
لنز Canon 400mm L f:2.8
لنز Canon 70-200mm L 2.8
لنز Canon 16-35mm L 2.8
یک دستگاه لپ تاپ
یک دستگاه وسیله ارسال عکس
یک عدد تک پایه
یک عدد سه پایه برای نشستن
فلاش عکاسی
باتری دوربین و فلاش
کیف حمل لوازم
قطعا با شرایط اجبار و زمان بندی ارسال عکس برای خبرگزاری رویترز که آن روزها من با آنجا کار می کردم، می توانید تصور کنید چه استرس و حجم عظیمی از کار سر من آوار شده بود!
بازی شروع شد و من یک چشم پشت ویزور دوربین و یک چشم به لپ تاپ مشغول کار بودم. اما ناگهان یکی از گزارشگران صداوسیما پیش من آمد و گفت: « لطفا اگر امکان داره باهات مصاحبه کنم.» به او گفتم: «من کارم را میکنم و شما سؤالتان را بپرسید.» ولی او گفت: «نه، باید بیایی چند متر عقب تر تا بتوانیم مصاحبه کنیم.» وقتی توضیح دادم چرا نمی توانم این کار را انجام بدهم، با تعجب به من نگاه کرد. شاید باخودش فکر میکرد به اصطلاح برایش کلاس گذاشته ام. اینجاست که میگویم کسانی که بهصورت حرفه ای، با مقوله عکاسی ورزشی برای رسانه های بین المللی مانند رویترز و دیگر رسانه های حرفه ای جهان آشنایی ندارند، گمان می کنند عکاسی ورزشی سرشار از تفریح است!
من واقعا می توانم بارها برای عکاسی به جنگ بروم ولی دوست ندارم برای پوشش مسابقات ورزشی مهم جهان انتخاب شوم.
آن روز بعد از اتمام بازی ایران و بحرین و بعد از بازگشت به دفتر، موفق به ثبت 25 فریم عکس شده بودم که تمام عکس های مورد نیاز رسانه ام را در بر می گرفت؛ عکس بازیکنان، واکنش های آنها، عکس هواداران دو تیم، شادی بعد از پیروزی و خلاصه هرآنچه عکس که مورد نیاز بود.
امیدوارم با خواندن این مقاله و شنیدن دو خاطره از فعالیت من در عکاسی ورزشی برای خبرگزاری رویترز، تصویری که از این ژانر عکاسی دارید، کمی واقعی تر شود و با آگاهی بیشتری سراغ این حرفه بروید. چرا که به یاد دارم یک روز یک عکاس که خود را یکی از بهترین عکاسان خیابانی دنیا معرفی میکرد در یک فروشگاه لوازم عکاسی به فروشنده میگفت، عکاسی خیابانی خیلی پر استرس است ولی عکاس ورزشی قهوه اش که کنار دستش است را مینوشد و ریلکس میکند، سپس با لنز تله بزرگش عکاسی میکند.
