راهنمایی کوچک برای عکاسی از بارش شهابی

آیا شما هم مانند من، شب ها سربه هوا هستید و نگاهتان به زیبایی های آسمان شب است؟، و دوست دارید مانند من از اتفاقات شگفت انگیز آسمان شب عکاسی کنید؟

اینجا برای شما کتابچه ای کوچک فراهم کرده ام تا بتوانید با ملزومات ابتدایی و نکات کلیدی اولیه عکاسی شب، مخصوصا عکاسی از بارش های شهابی، آشنا شوید.

 

اولین قدم، آشنایی با فضای کلی شب و چیزی به نام موتور ردیاب، یا مقر:

هنگامی که برای عکاسی شب (خاصه عکاسی از آسمان شب) آماده می‌شوید، باید بدانید اگر لوازم تخصصی این کار را ندارید، بهتر است به عکاسی از مناظر زمینی و تلفیق آنها با آسمان شب رو بیاورید. چرا که اگر علاقه مند به عکاسی از عمق آسمان شب هستید، چاره ای جز تهیه وسیله ای به نام موتور ردیاب که به آنمقرگفته می‌شود ندارید.

وقتی روی زمین ایستاده ایم، فراموش می‌کنیم که زمین و کلا جهان پیرامون ما در حال حرکت است، پس اگر از عمق آسمان شب بخواهید عکاسی کنید و مدت زمان نوردهی شما زیاد باشد (برای مثال بیشتر از ۲۰ ثانیه)، آنگاه تمام اجرام آسمان روی سنسور حساس به نور دوربین عکاسی شما به صورت خطی تأثیر گذاشته و دیگر حالت نقطه‌ای نخواهند داشت.

مقر، یا موتور ردیاب، وقتی به اصطلاح قطبی می‌شود، با سرعت و جهت حرکت آسمان یکی شده و باعث می‌شود تا اجرام آسمانی هنگام نوردهی، در یک نقطه روی سنسور دوربین عکاسی شما باقی بمانند و در نتیجه از شکل نقطه به شکل خط تغییر حالت ندهند.
حالا که نه من، و نه شما، یکی از این مقرها که با قیمت دلار امروز حداقل ۲۷،۰۰۰،۰۰۰ تومان قیمت دارد را، در کیف یا کوله عکاسی خود نداریم، بهتر است رو به عکاسی از مناظر زمینی و تلفیق آنها با منظره آسمان شب بیاوریم و از آن لذت ببریم.

البته راهی هم وجود دارد تا با استفاده از آن بتوانید ستاره ها و اجرام آسمان را به صورت نقطه ای ثبت کنید و از داشتن تصویری از کهکشان راه شیری لذت ببرید. این فرمول چیزی نیست جز فرمول ۵۰۰ تقسیم بر فاصله کانونی. یعنی اگر فاصله کانونی لنز شما ۵۰ میلیمتر است، ۵۰۰ تقسیم بر ۵۰ می‌شود ۱۰، ا اگر از دوربین با سنسور کراپ استفاده می‌کنید، این حاصل تقسیم را باید یکبار دیگر بر ضریب کراپ سنسور دوربین تقسیم کنید که برای مثال می‌شود، ۱۰ تقسیم بر ۱.۵ برابر با ۶.۶. یعنی شما برای اینکه از کهکشان راه شیری، یا اجرام آسمانی و بدون استفاده از موتورهای ردیاب بتوانید تصویری واضح ثبت کنید باید شش یا نهایتا هفت ثانیه به سنسور نور بدهید.

البته در این تصویر خبری از کهکشان راه شیری نیست، ولی اجرام آسمان به صورت نقطه ای ثبت شده اند. زمان نوردهی شش ثانیه بود و حساسیت ۸۰۰.

این را هم اضافه کنم، به این دلیل که عکاسی از آسمان شب برای من یک سرگرمی لذت بخش است و هربار که عکاسی می‌کنم به تجربه ای جدید دست پیدا می‌کنم، لذا، هنگام استفاده از فرمول ۵۰۰ در عکاسی شب، از سریعترین دیافراگم لنزم استفاده کرده و همچنین با چند فریم عکسبرداری به عدد حساسیت مطلوب می‌رسم. در واقع این نوع از عکاسی برای من همراه با لذت سعی و خطا است، ولی پس از هر تجربه، تلاش می‌کنم مواردی را که با استفاده از آنها به نتیجه مطلوب رسیده ام، جایی یاد داشت کنم تا در جلسات بعدی از آنها استفاده کنم. این مطلب هم جمع بندی از چندین سال عکاسی شب و سعی و خطا است و ممکن است شما هنگام عکسبرداری از آسمان شب، به نتایج جدیدتر و بهتری برسید که خوب است با دیگران هم به اشتراک بگذارید و این لذت را با دیگران نیز شریک شوید.

دومین قدم، آشنایی با ابزار عکاسی از مناظر آسمان شب

اولین ابزاری که اگر نباشد، عکاسی شب معنی ندارد، سه پایه عکاسی است. گاهی برای ثبت یک فریم ممکن است تا یک ساعت به سنسور نور بدهید و پس از آن فرایند پروسس عکس در دوربین شروع می‌شود که شاید بسته به اینکه از چه کارت حافظه ای استفاده می‌کنید، و یا سرعت خوانش اطلاعات توسط دوربین شما به چه میزان است، فرایند ثبت یک تصویر تا دو ساعت هم طول بکشد، پس خیلی بد است اگر در تهیه سه پایه عکاسی صرفه جویی کنیم و نتیجه کار عکسی غیر قابل استفاده باشد.

توصیه من این است که از سه پایه های حرفه ای که شرکت هایی مانند Manfrotto و Gitzo می‌سازند استفاده کنید و به هیچ عنوان نگران سنگینی آنها نباشید. چرا که یک سه پایه سنگین می‌تواند عکس شما را نجات دهد. ولی  نترسید، اگر هیمین الآن سرچ کرده اید و قیمت آنها شما را نگران کرده، در خیابان ناصرخسرو هنوز هم می‌شود سه پایه های دست دوم و خوش قیمت پیدا کرد. اگر هم در شهری هستید که دسترسی به مراکز فروش لوازم عکاسی ندارید، پول جدا برای تهیه یک سه پایه جدید ندارید، سه پایه خودتان را دوست دارید، می‌توانید از کیسه شن، یا وزنه هایی که برای فیزیوتراپی زانو استفاده می‌شود بهره ببرید و با آویزان کردن آنها از قلاب مخصوص همین کار که زیر سه پایه شما قرار دارد، وزن مورد نیاز برای عدم حرکت سه پایه را ایجاد کنید. اگر سه پایه شما قلاب ندارد، می‌توانی آنها را روی پایه ها قرار داده تا مانع از حرکت سه پایه شود. البته یک مورد دیگر هم هست که آن هد یا به اصطلاح کله‌گی سه پایه شماست، باید بدانید که توانایی حداثر تحمل چه وزنی را دارد. اگر توان تحمل آن نهایتا تا ۲ کیلوگرم است و وزن دوربین و لنز شما بیشتر از این مقدار است، پس باید به فکر تهیه یک هد برای سه پایه خود باشید تا بتواند وزن دوربین و لنز را تحمل کند.

 
 
دومین ابزار که باید هنگام خرید، به آن دقت کنید چیزی نیست جز کارت حافظه. خیلی مهم است که از کارت حافظه ای استفاده کنید که سرعت خوانش دیتای بالایی داشته باشد، و هم اینکه حتما اصل باشد و یا معیوب نباشد. فکر اینکه پس از یک شب تا صبح بیدار ماندن و رانندگی یا تحمل مسیری طولانی، عکس های ما به دلیل یک کارت حافظه بد، خراب شوند ترسناک ترین کابوس ممکنه برای یک عکاس است.
سومین وسیله دوربین و لنز عکاسی است. اگر دوربین ارزان قیمتی دارید از انجام یک تجربه بی نظیر نترسید و انجامش دهید، ولی اگر لنز ارزان قیمت دارید، در صورت امکان از مراکزی که لوازم عکاسی اجاره می‌دهند، یک یا دو لنز خوب اجاره کنید. درست است که دوربین عکاسی در کیفیت نهایی تصویر نقش مهمی دارد، ولی فراموش نکنید که لنز مانند چشم است، پس فردی را تجسم کنید که چشم هایش مشکل بینایی دارند و نمی‌تواند مناظر اطراف را به خوبی دیگران ببیند، پس هرقدر هم که دوربین عکاسی شما خوب باشد، ولی اگر از لنز یا لنزهای با کیفیتی استفاده نکنید، در نهایت نتیجه مطلوبی نخواهد داشت.

چهارمین وسیله قطعا باطری دوربین است. حتما سعی کنید باطری ها را کاملا شارژ کنید و چک کنید که آیا درست کار می‌کنند یا نه، فرایند عکاسی شب انرژی باطری بسیار زیادی را طلب می‌کند، پس فکر کنید که اگر از باطری خوبی استفاده نکنید و یا باطری شما شارژ نداشته باشد، ممکن است در میانه راه شما را تنها بگذارند و نتوانید به عکسبرداری ادامه دهید

 
 
پنجمین وسیله هم چیزی نیست جز دکلانشور یا ابزار کنترل دوربین به صورت با سیم و یا بیسیم. اگر دوربینی دارید که روی دکمه دکلانشور آن جای پیچ شدن سیم دکلانشور قرار دارد، می‌توانید از سیم های دکلانشور قدیمی استفاده کنید. اگر نه، می‌توانید از سیم دکلانشور الکترونیکی استفاده کنید و اگر امکان ارتباط با گوشی های هوشمند از قابلیت های دوربین عکاسی شماست، می‌توانید از گوشی موبایل برای کنترل دوربین عکاسی استفاده کنید.
به هر حال فراموش نکنید که کوچکترین تکانی به دوربین، می‌تواند در نتیجه نهایی عکاسی شما تأثیر منفی بگذارد، پس باید حتما از دکلانشورهای بیسیم یا باسیم برای ثبت تصاویر استفاده کنید.
 
ششمین ابزار کاربردی در عکاسی شب، داشتن هدلایت است. اگر با گروه های رصدی همراه می‌شوید، فراموش نکنید که آنها از نور سفید متنفر هستند، چون می‌تواند باعث کوری لحظه ای آنها نسبت به دیدن اجرام آسمانی شود. پس حتما با استفاده از طلق قرمز برای پوشاندن لامپ هدلایت استفاده کنید.
 
 
 
و اما هفتمین وسیله، چراغ قوه. یکی از لذت بخش ترین بخش عکاسی از مناظر زمینی و آسمان شب، بخش نقاشی با نور است، با در دست داشتن یکی چراغ قوه که امکان اسپات کردن نور را دارد (در تمام الکتریکی ها به راحتی در دسترس است)، می‌توانید جاهایی از منظره پیش رو را با نور نقاشی کنید، حتی می‌توانید طلق های رنگی مانند زرد، قرمز و یا نارنجی درست کنید و روی لامپ چراغ قوه قرار دهید و منظره زمینی عجیب و جذابی را در تقابل با آسمان شب، خلق کنید.
و دست آخر، خوراکی و آب. فراموش نکنید هر قدر که محل عکسبرداری تاریک تر باشد، به این معنی است که از مغازه دور هستید. پس فراموش نکنید با خودتان مقداری منابع غذایی و آب همراه داشته باشید. بهترین توصیه من آجیل و مغز بادام، گردو، انجیر خشک، و خرمای خشک است و چند بطری آب معدنی. بی خود خادتان را با همراه بردن غذاهای زیاد سنگین  نکنید و به فکر شکمتان نباشید چرا که، ممکن است سرویس بهداشتی در محل ن باشد و دچار مشکل شوید، و هم اینکه به جای خوردن و سنگین کردن شکم، از ثانیه ها برای ثبت بهترین تصاویر ممکن لذت ببرید. صبح روز بعد قطعا می‌توانید در راه بازگشت به منزل در جایی توقف کنید و موفقیت شب قبل را با همراهانتان جشن بگیرید. پس نه انقدر به خودتان سخت بگیرید که برایتان یک خاطره بد شود، ونه انقدر بخورید که به جای عکاسی ترجیح بدهید بخوابید.

و نکته کلیدی اینکه، باید در نظر داشته باشید. هیچوقت تنها برای عکاسی شب به محل های خارج از شهر یا حتی داخل شهر نروید. وقتی حداقل دونفر باشید می‌توانید در برابر مخاطرات احتمالی از خودتان دفاع کنید، ولی اگر تنها باشید امکان آسیب دیدن دور از ذهن نخواهد بود. پس یا با دوست و دوستانتان به محل مورد نظر بروید، یا همراه با گروه های رصدی، و تورهای رصدی

و حالا نکاتی کوتاه در باره مسائل تکنیکال و آنچه لازم است پیش از اقدام به عکاسی و درباره ابزار شناسی و عکاسی از بارش شهابی بدانید.

الف: سعی کنید از لنزهای دارای دیافراگم سریع استفاده کنید. در عکاسی شب، هم نویز اکسپوز بالا (Long Exposure) خواهید داشت و هم نویز حساسیت بالا (High ISO).
ب: اگر با فرمت JPEG عکاسی می‌کنید، حتما کاهش دهنده نویز را در دوربین خواموش یا غیر فعال کنید. ولی اگر با فرمت RAW عکاسی می‌کنید، این گزینه به صورت پیش فرض، غیر فعال است.

پ: حتما چک کنید که گزینه کاهش دهنده نویز تصویر در حالت عکسبرداری طولانی مدت (Long Exposure Noise Reduction)، فعال باشد. در غیر اینصورت اگر از پنج ثانیه به بالا مدت زمان نوردهی شما باشد، تصویر نهایی بسیار بد و یا شاید غیر قابل استفاده باشد.

ت: از دوربین های فول فریم استفاده کنید، ولی اگر مانند من دوربین هالف فریم دارید، یادتان باشد که پیکسل های کوچکتر، نور کمتری جذب می‌کنند و نویز بالاتری تولید می‌کنند، حال آنکه سنسور دوربین های فول فریم دارای سطح پیکسلی بزرگتری هستند و نور بیشتری جذب کرده و نویز در آنها کمتر خواهد بود. پس حواستان به زمان نوردهی باشد.
ث: اگر در گروهی هستید که عکاس تخصصی آسمان شب، یا منجم آماتور حضور دارد، حتما از او برای پیدا کردن بهترین محل آسمان سؤال بپرسید، کمک بسیار بزرگی برای شما خواهد بود.
ج: سعی کنید بیشتر از لنزهای با فواصل کانونی کوتاه استفاده کنید، شما هیچوقت نمی‌دانید چه نوع شهابی از چه جایی عبور خواهد کرد. درست است که ممکن است برخی از شهاب هایی که می‌بینید اصلا برآمده از صورت فلکی برساوش نباشند، ولی ثبت شهاب از هر نوعی که باشد خالی از لطف و زیبایی نیست. پس می‌توانید در نهایت کمی از فریمتان را کراپ بکنید و هیچ ایرادی ندارد.
چ: سعی نکنید به جز در مواردی که قصد ثبت دور قطبی را دارید (همان خطوط کشیده، منحنی و یا دایره ای که در عکس های آسمان شب دیده اید)، از نوردهی خیلی طولانی مدت استفاده نکنید، چرا که اگر محاسبات شما برای عکاسی لانگ اکسپوژر باشد (مثلا ده دقیقه)، و یک شهاب نورانی یا آذرگوی در اولین دقیقه، از کادر شما عبور کند، بعد از ده دقیقا شاید اثر خیلی کمی از آن را در عکس داشته باشید، یا به کل محو شده باشد. حواستان به هم پوشانی سطوح تصویر باشد.

ح: اگر لنز یا دوربین شما (یا هردو) دارای تثبیت کننده اپتیکال تصویر است (Image Stabilizer)، حتما قبل از عکاسی آن را خاموش کنید، چرا که می‌تواند باعث لرزش سنسور هنگام عمل نوردهی باشد.

خ: هنگام عکسبرداری از آسمان، حتی اگر هیچ عارضه زمینی در کادر شما نیست، به این فکر نکنید که اجرام آسمانی در فاصله بینهایت هستند، نقطه فوکس دوربین را رای پر نور ترین جرم آسمانی داخل کادرتان قرار دهید و روی آن فوکس کنید و سپس لنز را اگر از حالت AF استفاده کرده اید روی حالت MF قرار دهید و سپس دکمه دکلانشور را فشار دهید.
ص: از اپلیکیشن های آسمان شب غافل نشوید، برای مثال، در تاریخ ۲۱ تا ۲۳ مردادماه امسال، یکی از زیباترین بارش های شهابی را خواهیم داشت، بارش شهابی برساوشی که شهاب ها از صورت فلکی برساوش می‌آیند. داشتن یک نرم افزار
آسمان شب می‌تواند به شما کمک کند تا بی هیچ دانش ستاره شناسی، صورت فلکی برساوش را پیدا کنید و بهترین تصاویر را ثبت کنید.

من از اپلیکیشن Google Sky Map استفاده می‌کنم که بسیار مفید و کار با آن بسیار ساده است.

همچنین از اپلیکیشن Phases of the Moon برای چک کردن ماه و ساعت غروب آن استفاده می‌کنم، چرا که هر قدر ماه کمتر در آسمان باشد یا اصلا نباشد، شرایط برای عکسبرداری مساعدتر خواهد بود.
ض: حتما از فرمت RAW برای عکسبرداری استفاده کنید. بر خلاف عکاسی مستند و خبری، یک پای عکاسی آسمان شب ابزار ادیت عکس است، و برای بهترین خروجی مجبور به استفاده از فتوشاپ، لایت روم و یا هر نرم افزار دیگری هستید و باید بتوانید یک فایل لایه باز داشته باشید تا بتوانید بهترین ویرایش را روی عکس مورد نظرتان انجام دهید.   

سوژه یابی در عکاسی از آسمان شب و بارش شهابی

اگر با یک گروه یا حتی با یکی از دوستانتان به عکاسی می‌روید و دارای روحیه داستانگو هستید، افرادی که در گروه هستند می‌توانند سوژه های خوبی برای عکسبرداری باشند تا داستانی کامل از یک شب رصدی تهیه کنید. البته حتما اگر از یک خانم و آقا با هم عکس می‌گیرید به آنها توضیح دهید که چرا عکس گرفتید و کجا قرار است از عکس آنها استفاده کنید. شاید به دلایلی نخواهند از آنها عکاسی کنید و دلیل خودشان را داشته باشند که خوب است به آن احترام بگذارید.
و باز هم استفاده از اپلیکیشن های آسمان را فراموش نکنید. با استفاده از آنها به راحتی می‌توانید ستاره قطبی را پیدا کنید. درست یا اشتباه، تمام اجرام دور ستاره قطبی می‌چرخند، پس هر قدر زاویه دید لنز شما به ستاره قطبی نزدیکتر باشد، خطوط اجرام آسمانی به صورت منحنی یا دایره دیده خواهند شد، و هر قدر از آن دور شوید، به صورت خطوط مایل.

خلاصه اینکه، عکاسی از آسمان شب و مخصوصا از شبهایی که شهاب باران است، مانند نقاشی روی بوم نقاشی است، ولی به وسعت یک کهکشان. نتیجه؟ تصاویری که فقط خیال انسان می‌تواند آنها را خلق کند، پس شما در یک شب تاریک و یا یک شب پر از شهاب، در حال به تصویر کشیدن رویایی هستید که تنها و تنها متعلق به خود شماست.

و در آخر، و مهمترین کاری که هنگام عکاسی در شبهای شهاب باران، و با دیدن اولین شهاب باید انجام بدهیم، آرزوی صلح و خوشبختی برای تمامی موجودات جهان هستی است، و انتقال و گسترش انرژی مثبت، لذت و عشقی که از یک شب رویایی بدست آورده‌ایم، به و در تمام کائنات.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

منابعی که از آنها برای چک کردن صحت برخی از مطالب استفاده کردم:

۱: وب سایت Skypix

۲: وب سایت مؤسسه طبیعت آسمان شب